سیره حضرت ام البنین " سلام الله علیها"

مادر چهار شهيد

با شهادت چهار فرزند جناب ام‏البنين در کربلا، اين بانوي شکيبا، به افتخار مادر شهيدان بودن نائل آمد و درکنار همسر شهيد بودن، افتخاري ديگر بر صفحه افتخاراتش افزوده شد. وي با روحيه‏اي فوق تصور در اشعاري فرمود: "اي کسي که فرزند رشيدم عباس را ديدي که همانند پدرش بر دشمنان تاخت، فرزندان علي عليه‏السلام همه شيران بيشه شجاعتند. شنيده‏ام بر سر عباس عمود آهنين زدند، در حالي که دست‏هايش را قطع کرده بودند؛ اگر دست در بدن پسرم بود، چه کسي مي‏توانست نزد او آيد و با او بجنگد؟".

این علاقه او به امام حسین علیه‏السلام دلیل کمال معنویت اوست که آن همه ایثار را در راه مقام ولایت فراموش کرد و تنها از رهبرش سخن به میان آورد.

ام البنين، پاسدار خاطره عاشورا

از ويژگي‏هاي بسيار مهم جناب ام البنين، توجه به زمان و مسائل مربوط به آن است. وي پس از واقعه عاشورا، از مرثيه‏ خواني و نوحه ‏سرايي استفاده کرده تا نداي مظلوميت کربلائي يان را به گوش نسل‏ هاي آينده برساند. ايشان هر روز به همراه پسرِ حضرت عباس عليه‏السلام ، عبيداللّه‏ که همراه مادرش در کربلا حضور داشت و سند زنده‏اي براي بيان وقايع عاشورا بود، به بقيع مي‏رفت و نوحه مي‏خواند  و شور و غوغايي به پا مي کرد . مردم مدينه اطراف او گرد مي آمدند و با او هم ناله مي شدند.

امام باقرعليه السلام مي فرمايند: "آن حضرت به بقيع مي رفت و آن قدر جانسوز مرثيه مي خواند که مروان با آن قساوت قلب گريه مي کرد".

برکرانه وفا

يکي از نتيجه هاي عاطفه و محبت ، حس وفاداري به عزيزان است و در زندگي جناب ام البنين اين وفاداري در سخنان او پس از شهادت مولاي متقيان علي عليه السلام مشهود است. وفاداري ام البنين به همسر بزرگوار خويش به حدي است که پس از شهادت حضرت علي عليه السلام با آنکه جوان بود و مدّتي نسبتاً طولاني (بيش از بيست سال) پس از آن حضرت در قيد حيات بودند ، اما به احترام آن حضرت و براي حفظ حرمت ايشان تا پايان عمر ازدواج نکرده و همسر ديگري را اختيار نمي نمايند.  آنگاه که «امامه» يکي از همسران آن حضرت توسط "مغيرة بن نوفل" که يکي از مشاهير عرب است خواستگاري مي شود و با جناب ام البنين در مورد ازدواج مشورت مي کند، ايشان در جواب مي فرمايند: "سزاوار نيست پس از علي ، ما در خانه ديگري باشيم و با مرد ديگري پيمان همسري ببنديم."

اين سخن ام البنين نه تنها در اَمامه که در ليلي تميميه و اسماء بنت عميس نيز اثر گذاشت و تا پايان عمر هر چهار همسر علي بن ابيطالب عليه السلام ازدواج مجدد نکردند.

در آينه هنر

از ديگر صفات والاي ام البنين فصاحت و بلاغت اوست که نمود آن در اشعار زيبا و جاودانه وي متجلي است. از جمله اشعار جاودانه وي که مورد تجليل و تحسين بزرگان ادب قرار گرفته است شعر جانسوز وي پس از شهادت پسرش که پدر فضايل بود مي باشد:

لا تدعوني ويک ام البنين       تـذکـريـنـي بـلـيوث العرين
کانت بنون لي ادعي بهم        و اليوم اصبحتُ و لا من بنين
اربعة مثل نسور الرّبي             قد واصلوا الموت بقطع الوتين

"مرا ام البنين نخوانيد که به ياد شيران دلاور مي افکنيدم . مرا فرزنداني بود که به نام آنها خوانده مي شدم ولي امروز فرزندي ندارم. چهار فرزند داشتم همچون بازهاي شکاري و همگي به شهادت رسيدند".

مورخان مي نويسند: ام البنين آنچنان جانسوز براي شهادت فرزندان و بويژه براي امام حسين(عليه السلام) نوحه سراني نموده و اشك مي ريختند که حتي دشمنان اهل بيت مانند مروان بن حکم نيز از شنيدن مراثي ايشان گريه مي کرد.

از ديگر اشعار وي در مورد حضرت عباس ، تنديس بزرگ شجاعت ، است که مي فرمايند:

يا من رَاَي العباس کرّ علي جماهير النقد         و وراه من ابـنـاء حيدر کل ليث ذي لبد
نبئّت اَنّ ابني اصيب براسه مقطوع يد           ويلي علي شبلي امال براسه ضرب العمد
لو کان سيفک في يديک لما دنا منه احد

" اي کسي که عباس را ديدي که بر دشمن حمله مي کرد و فرزندان حيدر پشت سر او بودند.  مي گويند دست فرزندم قطع شده و بر سرش عمود فروده آمده. اگر شمشيرت را در دست داشتي کسي به تو نزديک نمي شد."

او با این اشعار ، هم حماسه کربلا را بازگو و هم در قالب عزاداری به حکومت وقت اعتراض می‏کرد و مردم را که اطراف او جمع می‏شدند از جنایات بنی‏امیه آگاه می‏نمود.
علم و دانايي جناب ام البنين

زندگاني جناب ام البنين همواره با بصيرت و نور دانش همراه بوده است و اين ويژگي والا در جاي جاي کتب تاريخي ذکر شده كه ما را با عظمت اين بانوي عالمه و فاضله آشنا مي سازد. علاقه ايشان به اهل بيت عليهم السلام و بصيرت ديني او به امامت به قدري بود که درباره او مي نويسند: " براي عظمت و معرفت و بصيرت ام البنين کافي است که او هر گاه بر اميرالمؤمنين وارد مي شد و حسنين مريض بودند با ملاطفت و مهرباني با آنها صحبت مي کرد و از صميم قلب با آنها برخورد مي کرد ، چونان مادري مهربان و دلسوز."

علمِ سرشارِ وي در کلام او و فرزند بزرگوارش عباس نمايان است. او از محدثات است و فرزندان خود را با علم و دانايي تربيت کرد. اگرچه آنان فرزندان "باب علم نبي" بودند اما از دانش مادري هم بي بهره نبودند چنانکه حضرت علي عليه السلام  در مورد حضرت عباس مي فرمايند:
"اِنّ ولدي العباس زُقّ العلمَ زقّاً". "همانا فرزندم عباس در کودکي علم آموخت و به سان نوزاد کبوتر که از مادرش آب و غذا مي گيرد از من معارف را فرا گرفت".

رحلت حضرت ام البنين سلام الله عليها

حضرت ام البنين پس از رحلت زینب کبری سلام الله عليها دار فانی را وداع گفتند.

تاریخ‏نگاران سال ارتحال ايشان را متفاوت نگاشته‏اند، به طوری که عده‏ای آن را سال 70 هجری قمری بیان کرده‏اند و عده دیگری تاریخ وفات آن مادر بزرگوار را، سیزدهم جمادی الثانی سال 64 هجری قمری دانسته‏اند که نظر دوم از شهرت بیشتری برخوردار است .

زندگی سراسر مهر و عاطفه و مبارزه ام البنین رو به پایان بود و آخرین شب زندگی ام البنین بود . فضه‌‌ خادمه رو به ايشان کرد و از این بانوي ادب خواست در این آخرین لحظات بالاترین جمله را به او بیاموزد. ام البنین لب به تبسم گشود و اندکی بعد آرام زمزمه کرد:"السلام علیک یا ابا عبدالله"...
ناگهان فضه ام البنین را در حال احتضار دید دوید و فرزندان امام علي (ع) و فرزندان حسین بن علی(ع) را صدا كرد .

اندکی بعد ندای مادر مادر مدینه را پر کرد.

فرزندان و نوادگان فاطمه ، ام البنین را مادر خطاب می کردند و خانم ممانعتی نمی کرد. شاید براي وي دیگر رمقی باقي نمانده بود تا بگوید: "من کنیز فاطمه هستم ". 
حضرت امام زین العابدین(ع) قطرات اشک بر گونه هایش نشست و...

ايشان در قبرستان بقيع و در كنار دوتن از عمه هاي بزرگوار رسول الله ، صفيه و عاتكه و در نزديكي مزار امام حسن علیه السلام و فاطمه بنت اسد سلام الله عليها به خاک سپرده شدند .

بخشی از زیارت نامه ام البنین علیهاالسلام

السلام علیکِ یا زوجة ولى الله، السلام علیکِ یا زوجة امیر المؤمنین، السلام علیکِ یا ام البنین، السلام علیکِ یا ام العباس ابن امیر المؤمنین على بن ابى طالب علیه السلام، رضى الله تعالى عنک وجعل منزلکِ وماواکِ الجنه ورحمة الله وبرکاته ...